No to moze na sam poczatek troche z historii.
1. Od kiedy istnieje Formuła 1?
W roku 1894 (pierwszy wyścig w historii motoryzacji, na trasie Paryż – Rouen), czyli w czasach początków ery motoryzacji, nie mieliśmy do czynienia z żadną „formułą” (definicją) dotyczącą motoryzacji, aż do roku 1900. Ścigano się na normalnych wersjach samochodów. Pierwszy podział samochodów, który nastąpił uwzględniał sposób zasilania auta (paliwo albo para wodna), oraz ilość siedzeń. W tamtych czasach, samochody wyposażone były przynajmniej w dwa siedzenia, a pierwsze samochody jednomiejscowe pojawiły się dopiero w roku 1920.
Wynalezienie tylnego lusterka znacznie przyczyniło się do tego faktu, ponieważ do tej pory siedzący na fotelu dla pasażera mechanik ostrzegał kierowcę o tym, że ktoś chce go wyprzedzić. W roku 1904, kiedy po raz pierwszy je praktycznie zastosowano, utworzono także organizację o nazwie FIA – międzynarodowa organizacja zajmująca się sportami motorowymi – której zadaniem było sformułowanie ograniczeń zapewniających bezpieczeństwo kierowców i uczestników wyścigów samochodowych, oraz nadanie wyścigom samochodowym charakteru poligonu doświadczalnego, służącego do testowania, rozwijania i wprowadzania nowoczesnych technologii również do samochodów seryjnie produkowanych, czyli ustanowienie wzorca, który jest obecny do dnia dzisiejszego.
W latach 1907 do 1939, na torach wyścigowych przetestowano prawie wszystkie możliwe rozwiązania. Masa minimalna, masa maksymalna, poziom spalania paliwa i maksymalny suw tłoka w cylindrze, również podlegały w swoim czasie kolejnym ograniczeniem, ale najczęściej pojawiającym się ograniczeniem, czy też formułą – nawet po roku 1939 – było ograniczanie pojemności cylindrów w silnikach. Po raz pierwszy ograniczenie to wprowadzono w roku 1914. Po wprowadzeniu przez FIA w roku 1904 pierwszej definicji, inaczej mówiąc – formuły, ograniczającej dopuszczalną masę pojazdów, zaczęto wprowadzanie kolejnych ograniczeń szczególnie dla małych samochodów, ale nazwa "
Formuła 1" pojawiła się dopiero po drugiej wojnie światowej. Mistrzostwa świata Formuły 1 FIA ustanowiono w roku 1950, a pierwszym wyścigiem zaliczanym do mistrzostw świata Formuły 1, było
Grand Prix Wielkiej Brytanii, rozegrane w Silverstone 13 maja 1950 roku.
2. Jaka jest skala punktów?
Obecnie za pierwsze miejsce kierowca dostaje 10 punktów, a kolejnych siedmiu dostaje odpowiednio po: 8 - 6 - 5 - 4 - 3 - 2 - 1 Tzn.
1 miejsce - 10pkt
2 miejsce - 8 pkt
3 miejsce - 6 pkt
4 miejsce - 5 pkt
5 miejsce - 4 pkt
6 miejsce - 3 pkt
7 miejsce - 2 pkt
8 miejsce - 1 pkt
3. W jaki sposób zdobywa się tytuł mistrza świata?
Istnieją dwa tytuły mistrza świata: w kategorii "kierowców" i "konstruktorów". Tytuł mistrza świata w kategorii kierowców istnieje od roku 1950, zaś tytuł w kategorii konstruktorów wprowadzono w roku 1958.
Konstruktorzy sumują swoje punkty zdobyte podczas każdego wyścigu dla każdego swojego samochodu osobno (nie mogą mieć więcej niż dwa bolidy), w taki sam sposób jak kierowcy gromadzą punkty zdobyte na każdym wyścigu (kiedyś mogli jednorazowo skasować swój najgorszy rezultat).
Jeśli zgromadzą taką samą ilość punktów, to o przyznaniu tytułu mistrzowskiego decyduje ilość najwyższych miejsc na podium każdego z kierowców, tj. ile razy zajął pierwsze miejsce, ile razy drugie, itd.
4. Co oznaczaja flagi pokazywane kierowcą?
CZARNO-BIAŁA W SZCHOWNICĘ
Oznacza koniec. Podczas treningów i kwalifikacji oznajmia zakończenie sesji. Podczas wyścigu pokazywana pierwszy raz zwycięzcy, który przekracza linię mety, a następnie reszcie stawki.
ŻÓŁTA
Niebezpieczeństwo na torze. Pojedyncza flaga oznacza, że kierowca musi zwolnić i zachować szczególną ostrożność. Kilka żółtych flag to sygnał poważnego niebezpieczeństwa. Kierowca musi być przygotowany do zatrzymania bolidu. Na żółtej fladze wyprzedzanie jest niedozwolone.
ZIELONA
Koniec niebezpiecznej strefy i ograniczeń nałożonych przez żółtą flagę.
NIEBIESKA
Ostrzega kierowcę, że za nim znajduje się szybsze auto i za moment będzie zdublowany. Zawodnik jadący wolniejszym autem ma obowiązek przepuścić szybszego od siebie kierowcę. Zignorowanie trzech niebieskich flag kończy się karą.
CZERWONA
Sesja lub wyścig zostają zatrzymane z powodu wypadku lub złej kondycji toru.
ŻÓŁTA W CZERWONE PASY
Tor jest zanieczyszczony, najczęściej olejem lub wodą.
CZARNO-BIAŁA
Wywieszana z numerem startowym informuje kierowcę o niesportowym zachowaniu
CZARNA Z POMARAŃCZOWYM DYSKIEM
Informuje kierowcę, że jego bolid jest uszkodzony. Kierowca powinien niezwłocznie zjechać do boksów.
CZARNA
Pokazywana wraz z numerem startowym kierowcy oznacza wykluczenie z wyścigu.
BIAŁA
Na torze znajduje się wolno jadące auto.
5. Kiedy kierowca jest sklasyfikowany?
Zgodnie z regulaminem sportowym Formuły 1, aby zawodnik mógł zostać sklasyfikowany musi przejechać 90% dystansu, jaki pokonał zwycięzca wyścigu. Punkt 45.2 tego regulaminu mówi: "Samochody, które przejadą mniej niż 90% okrążeń przejechanych przez zwycięzcę (zaokrągla się w dół do pełnej liczby okrążeń) nie będą klasyfikowane."
6. Jak rozpoczyna się wyścig?
- Pół godziny przed startem, bolidy wyjeżdżają z boksów. Kierowca może przejechać kilka okrążeń, ale musi przejechać przez boksy z bardzo małą prędkością. Następnie bolidy ustawiają się na stanowiskach na linii startowej i wyłączają silniki.
- Piętnaście minut przed startem, boksy są zamykane a każdy kierowca, który w tym momencie nie jest jeszcze na torze, będzie mógł wystartować z boksu dopiero, kiedy wszyscy pozostali już pojadą.
- Pięć minut przed startem, zamykany jest wjazd na linię startu/mety, a ci którzy nie zdążyli zająć swoich stanowisk, będą startować z boksów. Ich pozycje na starcie pozostaną nieobsadzone.
- Kiedy zapala się zielone światło, kierowcy rozpoczynają okrążenie formujące. Kiedy ponownie dojadą na swoje stanowiska na linii startu, silniki w ich bolidach pozostają włączone.
- Kiedy już wszystkie pojazdy zajmą swoje stanowiska na starcie, uruchamiana jest automatyczna procedura końcowego odliczania: kolejno po sobie, w odstępach jednosekudnowych, zapalają się czerwone światła, do chwili aż będzie się świecić wszystkie pięć świateł. Sygnałem do startu jest jednoczesne zgaszenie się wszystkich zapalonych świateł. Ma to miejsce od 0,2 do 3 sekund po zapaleniu się ostatniego światła. Czas ten jest uprzednio programowany przez osobę pełniącą rolę startera wyścigu i trzymany jest w ścisłej tajemnicy.
Jeśli kierowca spóźni się podczas okrążenia formującego i zjawi się na starcie, kiedy procedura końcowego odliczania jest już uruchomiona, musi startować z boksu.
7. W jaki sposób wykrywane są falstarty?
Każde stanowisko na starcie wyposażone jest w swój własny elektroniczny czujnik. Jeśli któryś z bolidów ruszy z miejsca przed sygnałem do startu, czujnik wysyła sygnał do jednostki centralnej zlokalizowanej w wieży kontrolnej. W takiej sytuacji, stewardzi zwykle nakładają na kierowcę karę w postaci karnego przejazdu przez pit lane (kara drive-thru).
8. Co się dzieje, gdy na linii startu zgaśnie silnik bolidu?
Istnieją trzy ewentualności:
- Jeśli silnik zgaśnie w chwili zapalenia się zielonego światła (sygnalizującego start okrążenia formującego), mechanicy mogą popchnąć bolid i uruchomić go, w chwili kiedy wszystkie bolidy opuszczą pole startowe. Ponieważ podczas okrążenia formującego wyprzedzanie jest zabronione, samochód musi wystartować z końca pola startowego. Jednak, jeśli kierowca ma problem ze startem ale w końcu uda mu się ruszyć zanim ostatni bolid przekroczy linię startu/mety, może wyprzedzać inne bolidy aż osiągnie swoją początkową pozycję.
- Jeśli silnik pojazdu zgaśnie po zakończeniu okrążenia formującego, ale jeszcze przed startem, kierowca musi powiadomić o tym fakcie startera, poprzez podniesienie ręki, a ten włącza wówczas migające pomarańczowe światła. Start zostaje przerwany, na czas 5-ciu minut. Aby skompensować konieczność rozegrania kolejnego okrążenia formującego, wyścig zostaje skrócony o jedno okrążenie. Kierowca odpowiedzialny za zdarzenie musi rozpocząć wyścig z końcowej pozycji pola startowego.
- Kiedy silnik zgaśnie podczas samego startu wyścigu (kiedy zgasną wszystkie światła), a będzie już za późno na przerwanie procedury startowej, obsługa wyścigu spycha bolid do boksu, jak tylko wszystkie bolidy odjadą z pola startowego. Jeśli kierowcy uda się uruchomić silnik, może powrócić na trasę. Jeśli nie, zostaje zepchnięty do własnego boksu, gdzie przejmują go jego mechanicy.
9. Co się dzieje, kiedy więcej niż jeden kierowca nie jest w stanie wystartować do okrążenia formującego?
Jeśli kilku kierowców nie może ruszyć do okrążenia formującego (zwykle w wyniku problemów technicznych lub zgaśnięcia silników), wszyscy oni muszą potem wystartować z końca pola startowego, oczywiście przy założeniu, że ich mechanicy są w stanie szybko uporać się z zaistniałymi problemami. Samochody te muszą ustawić się na końcu pola startowego w kolejności w jakiej startowały do okrążenia formującego.
10. Czy podczas deszczu procedura startowa jest inna?
Podczas deszczu przepisy uwzgledniają kilka sposobów rozpoczęcia wyścigu w zależności od panujących warunków:
- Jeśli deszcz, według opinii dyrektora wyścigu, jest na tyle duży, że rozpoczynanie wyścigu według standardowej procedury byłoby zbyt niebezpieczne, istnieje możliwość startu za samochodem bezpieczeństwa (z ang. Safety Car). W tej sytuacji, obracajace się żółte światła zamontowane na samochodzie bezpieczeństwa, ustawionym na przedzie pola startowego, muszą być włączone nie później niż jednominutowy sygnał. Kierowcy wiedzą wtedy, że start nastapi za samochodem bezpieczeństwa. Kiedy zaświeci się zielone światło, samochód bezpieczeństwa rusza z pola startowego a za nim podążaja wszystkie bolidy. Wyścig zaczyna się natychmiast i nie ma już okrążenia formującego. Wyprzedzanie dozwolone jest dopiero, gdy samochód bezpieczeństwa zjedzie do boksu. Wcześniej wyprzedzać można tylko po to, aby ominąć samochód, który pozostał na polu startowym, albo aby utrzymać pozycję z pola startowego, przy założeniu, że samochód wyprzedzający opuścił pole startowe zanim ostatni bolid przekroczył linię start - meta.
- Jeśli deszcz zacznie padać po 5-minutowym sygnale ale przed rozpoczęciem wyścigu, procedurę startową można przerwać i powrócić do niej po upływie 15 minut.
- Jeśli start wyścigu jest już lada chwila, a zacznie padać szczególnie ulewny deszcz, taki że woda gromadząca się na torze zagraża bezpieczeństwu imprezy, dyrektor wyścigu może przerwać procedurę startową, pokazując czerwoną tablicę z symbolem "10". Oznacza to, że procedura startowa została przerwana i że najbliższe wznowienie procedury nastąpi za co najmniej 10 minut.
- Jeśli przed upływem dziesięciu minut, warunki pogodowe poprawiły się, pokazana zostanie tablica zielona z symbolem "10", oznaczająca, że start okrążenia formującego rozpocznie się według planu dziesięć minut później.
- Jeśli jednak warunki pogodowe nie poprawią się w ciągu dziesięciu minut, pokazana zostanie ponownie czerwona tablica z symbolem "10" oznaczająca przesunięcie startu o kolejne 10 minut. Można przesuwać start o kolejne dziesięciominutowe okresy, ale zielona tablica nie musi być pokazywana koniecznie pod koniec kolejnego okresu.
11. Czy wyścig jest przerywany, gdy zacznie padać deszcz?
Nie, zwykle wyścig nie jest przerywany, gdy zaczyna padać deszcz. To kierowcy i teamy decydują, czy i kiedy chcą się zatrzymać w boksach i zmienić opony. Jeśli jednak warunki pogodowe są na tyle złe, że jazda z dużą prędkością może być obarczona dużym niebezpieczeństwem, dyrektor wyścigu może podjąć decyzję o wprowadzeniu samochodu bezpieczeństwa. Jeśli warunki pogodowe są tak ekstremalnie złe, że nawet jazda za samochodem bezpieczeństwa jest niebezpieczna, wyścig może zostać przerwany.
12. Jakie procedury obowiązują, kiedy wyścig jest przerywany?
Jeśli wyścig musi zostać przerwany, w grę wchodzą trzy możliwe przypadki, w zależności od ilości okrążeń przejechanych przez lidera wyścigu:
A. Lider przejechał mniej niż dwa okrążenia
B. Przejechał dwa lub więcej okrążeń, ale mniej niż 75% całkowitej długości wyścigu.
C. Przejechał 75% lub więcej długości całego wyścigu.
W przypadku A, który najczęściej zachodzi w przypadku kolizji na starcie, start wyścigu jest anulowany, a wyścig rozpoczyna się ponownie po upływie 20 minut.
W przypadku B, mogą mieć miejsce dwa różne rozwiązania. Jeśli warunki pogodowe pozwolą, po dwudziestu minutach ma miejsce kolejny start, gdzie pozycje zawodników określane sa na podstawie klasyfikacji za ostatnie okrążenie przed przerwaniem wyścigu (czerwona flaga). Jeśli drugi start nie może się odbyć, klasyfikacja zawodników odbywa się na podstawie wyników za ostatnie okrążenie przed przerwaniem wyścigu, a punkty przydzielone zostaną w liczbie równej połowie ilości przyznawanej za cały wyścig.
W przypadku C, wyścig uznawany jest za zakończony, a punkty w pełnej wysokości przyznawane są na podstawie klasyfikacji za ostatnie okrążenie poprzedzające sygnał przerwania wyścigu.
13. W jakich sytuacjach dokonuje się pomiaru ciężaru samochodu?
Obsługa techniczna może w każdej chwili dokonać kontroli ciężaru samochodu, aby upewnić się czy nie waży on poniżej 600 kg, licząc z kierowcą. Elektroniczne wagi rozlokowane są na wjazdach do boksów, aby w każdej chwili można było dokonać kontroli ciężaru. Podczas jazdy kwalifikacyjnej, program elektroniczny dokonuje losowego wyboru samochodów, które poddane zostaną kontroli ciężaru.
Kiedy komputer wybierze samochód do kontroli, zapala się czerwone światło a kierowca wjeżdżający do swego boksu musi wjechać na obszar kontroli ciężaru. Jeśli ciężar będzie niewłaściwy, zawodnik może być wykluczony z wyścigu, ale ma on zawsze prawo poprosić o dokonanie drugiego pomiaru.
Aby uniknąć oszustw, każdy samochód, który uległ awarii na torze, poddawany jest komputerowej analizie oceniającej, czy pojazd powinien być ponownie zważony w takich samych warunkach. Na koniec wyścigu, wszystkie samochody kierowane są do "parc fermé", gdzie są ponownie ważone; kierowcy zanim staną na podium lub rozejdą się do swoich parków maszynowych, także są ważeni. Jeśli ciężar samochodu na mecie wyścigu jest nieprawidłowy, może on zostać wykluczony z końcowej klasyfikacji. Takie przypadki zdarzały się już w przeszłości.
14. Czy obowiązują jakieś ograniczenia prędkości?
Chociaż to może dziwne, ale ograniczenia prędkości obowiązują. Są to jednak tylko miejsca wyjazdu z boksów, gdzie maksymalna dozwolona prędkość wynosi 60 lub 100 km/h, w zależności od toru i ukształtowania samego wyjazdu z boksu.
Na całej długości dojazdu i wyjazdu z boksów zainstalowane są elektroniczne urządzenia pomiarowe, kontrolujące prędkość jadących tędy bolidów; jeśli któryś z zawodników przekroczy dozwoloną prędkość, otrzymuje najczęściej karny czas, zaś kiedy przekroczy prędkość podczas jazdy próbnej, jest najczęściej karany grzywną (ilość dolarów w tysiącach x km).
Jednak - jak to w życiu bywa - wysokość kary proporcjonalna jest do powagi przewinienia, a często brana jest pod uwagę również częstotliwość popełniania wykroczeń przez kierowcę.
Aby ci ostatni czynili to jak najrzadziej, konstruktorzy wyposażyli swoje pojazdy w ograniczniki prędkości, które uaktywniane są przez kierowcę jak tylko wjedzie on na dojazd do boksów (zwykle przez naciśnięcie przycisku na kierownicy). Jednak czasami kierowcy zapominają o przycisku...
15. Jakie procedury obowiązują w chwili, gdy na torze pojawia się samochód bezpieczeństwa?
Kierownik wyścigu (na polecenie dyrektora wyścigu z ramienia FIA) daje sygnał do wprowadzenia na tor samochodu bezpieczeństwa. Jak tylko samochód ten wyjedzie z boksu, na wszystkich stanowiskach obsługi toru wywieszane są żółte flagi wraz z tablicą z symbolem "SC". Od tej chwili wyprzedzanie jest zabronione, samochody muszą zredukować prędkość i ustawić się za samochodem bezpieczeństwa w takiej kolejności w jakiej znajdowały się na torze w chwili tuż przed zasygnalizowaniem niebezpieczeństwa. Jak tylko warunki na torze poprawią się (lub pogoda), samochód bezpieczeństwa gasi swoje migające pomarańczowe światła i wraca do boksu, co oznacza, że wyścig rozpocznie się jak tylko bolidy przekroczą linię startu/mety.
16. Kiedy korzysta się z samochodu bezpieczeństwa?
Samochód bezpieczeństwa można zastosować tylko wtedy, kiedy tor nie jest zablokowany. Zadaniem samochodu bezpieczeństwa jest neutralizacja wyścigu w przypadku kolizji na torze, lub w przypadku zajścia zdarzenia, które bezpośrednio naraża zawodników lub obsługę toru na niebezpieczeństwo.
Samochód bezpieczeństwa można również zastosować, gdy pojawi się nagła ulewa.
Samochód bezpieczeństwa spowalnia wszystkie bolidy po to, aby nie stanowiły zagrożenia dla ekip pracujących na torze, lub w bezpośrednim sąsiedztwie, oraz aby nie powodowały kolizji z wolniej poruszającymi się pojazdami, np. ambulansami
17. Co to jest "karny czas"?
Podczas wyścigu stewardzi mogą nałożyć na kierowcę karny czas (nazywany czasem "stop and go"
. W takiej sytuacji, kierowca musi zjechać do swojego boksu i pozostać tam przez okres 10 sekund. W praktyce, kara ta pociąga za sobą znacznie większą stratę czasu, ponieważ kierowca musi dojechać do boksu a potem wyjechać z niego na tor, a wszystko to przy zredukowanej prędkości.
Zależnie od konfiguracji toru, może to oznaczać łączną stratę od 25 do 40 sekund. Jeśli karny czas zostanie nałożony na zawodnika podczas ostatnich pięciu okrążeń toru, to zamiast zjeżdżać do boksu, zawodnikowi zostanie doliczonych 25 sekund do uzyskanego przez niego czasu przejazdu.
W sezonie 2002 FIA wprowadziła nowy rodzaj kary zwany "drive-through". Polega on na tym samym co stop & go z tą różnicą, że kierowca nie zatrzymuje się w boksie- przejeżdża jedynie przez pit lane.
18. Jak wybiera się rodzaj ogumienia?
Ogumienie może być twarde lub miękkie w zależności od stylu jazdy zawodnika, temperatury otoczenia i nawierzchni toru. Ogólna zasada mówi, że im wolniejszy tor i niższa temperatura, tym bardziej miękka guma, zapewniająca lepsze trzymanie się nawierzchni.
Z drugiej strony, duże prędkości, bardzo ścierająca się nawierzchnia toru oraz duża moc maszyn, powodują szybsze zużycie tych opon. Teamy i kierowcy muszą zatem wybierać rozwiązania pośrednie uwzględniając wiele różnych parametrów, np. czy lepiej założyć twardsze gumy, które słabiej trzymają się toru ale rzadziej się z nimi zjeżdża do boksów serwisowych, czy lepiej dać miękkie ogumienie, które trzeba będzie zmieniać kilka razy podczas wyścigu.
Rozsądnie podjęta decyzja, gwarantuje często sukces w wyścigu
Grand Prix, odniesiony niekoniecznie przez najszybszą maszynę. Wymiana opon stała się sama w sobie częścią wyścigów Formuły 1, a dobrze wyszkolone teamy są często w stanie zmienić wszystkie cztery opony i zatankować bolid w czasie 5 do 10 sekund, w zależności od ilości paliwa, które chcą zatankować.
19. Ile przełożeń skrzyni biegów posiadają bolidy F1?
Szybkie zmiany przełożeń skrzyni pół-automatycznej oznaczają, że w samochodach Formuły 1 możliwe jest instalowanie skrzyń biegów z większą liczbą przełożeń (sześć lub siedem). Na torach z dużą ilością zakrętów, kierowcy korzystają najwyżej z czterech, pięciu przełożeń. Bieg wsteczny jest obowiązkowy, ale nie można z niego korzystać na pit lane toru.
20. Jaką prędkość osiagają bolidy Formuły 1?
Grand Prix na którym osiągnięto największą średnią prędkość przejazdu w historii odbyło się we Włoszech w 1971 roku, gdzie zwyciężył Peter Gethin na samochodzie BRM ze średnią prędkością 242,615 km/h, a zawody odbywał się na torze Monza, gdzie nie były jeszcze zamontowane szykany (co ciekawe, późniejsze symulacje komputerowe sugerowały, że obecne bolidy
F1, osiągnęłyby w tamtych warunkach średnią prędkość toru, grubo przekraczającą 300 km/h).
W roku 1998, najszybsze było także
Grand Prix Włoch, wygrane przez Michaela Schumachera, ze średnią prędkością 237,591 km/h. Największa prędkość jaka została odnotowana podczas treningu w roku 1998 to 244,413 km/h, którą osiągnął Eddie Irvine na torze Monza, zaś największa prędkość na prostym odcinku zarejestrowana w sezonie 1998, została ustanowiona podczas
Grand Prix Niemiec, przez Davida Coultharda i wynosiła 356,5 km/h. Najniższa średnia prędkość osiągnięta przez zwycięzcę wyścigu
Grand Prix w roku 1998 wynosiła 141,458 km/h i należała do Miki Hakkinena, a zarejestrowano ją podczas
Grand Prix Monaco.
formula1.pl
322
